كاخ موزه سعدآباد در دامنه البرز، بين ميدان تجريش و دربند، در ضلع جنوبي ميدان دربند ساخته شده است و از شرق به خيابان دربند، از غرب به سعدآباد و زعفرانيه و از جنوب به نظاميه منتهي ميشود.
مساحت فعلي سعدآباد در حدود 400 هكتار است. ساخت آن به درخواست رضا شاه پهلوي به منظور تهيه محلي ييلاقي براي خود انجام گرفت. امير لشكر خدايار باغ بزرگي را در كرج براي اين امر در نظر گرفت و قرار شد فردي به نام كشتكار از سوي رضا شاه باغ را رؤيت كند. اما اين فرد به شاه پيشنهاد كرد تا ييلاق سعدآباد را خريداري كند. در آن زمان اراضي سعدآباد متعلق به سردار اعظم بود. حدود 4000 مترمربع مساحت و دو عمارت بيروني و اندروني داشت كه توسط رضا رفيع براي رضا شاه خريداري شد.
بعد از خريداري سعدآباد از سردار اعظم تپه عليخان والي نيز از پدر سرتيپ والي به مبلغ 7000 تومان خريداري و سپس كاخ شهوند (سبز) بر آن بنا شد. بعد از مدتي باغهاي نيمه ويران ديگري، توسط افراد رضا خان، از صاحبان آنها خريداري و به تپه علي خان وصل شدند و به تدريج باغ سعدآباد فعلي به وجود آمد. در باغ سعدآباد، در مجموع، 14 كاخ ساخته شده است. از اين ميان پنج كاخ بزرگ و بقيه به نسبت كوچكتر هستند. قديميترين آنها كاخ شهوند و بزرگترين آنها كاخ سفيد است. كاخ سعدآباد داراي 180 هكتار جنگل طبيعي، چشمه سارها، باغستان، گلخانه و ... است.
نگارخانههاي موجود در كاخ سعدآباد بيشتر در كاخهاي اختصاصي فرزندان محمدرضا شاه احداث شده و معماري آنها به سبك بناهاي امروزي است.
كاخ دو طبقه شهوند تنها كاخي است كه نماي آن به طور كامل از بيرون پيدا است. اين كاخ در زمان سردار سپهي، در دامنه كميز دره، روي تپه عليخان والي ساخته شد. ساخت اين كاخ درسال 1301 ش شروع شد و درسال 1307 به پايان رسيد. استاد جعفر كاشاني طراح و معمار كاخ بوده و در تزيين آن از هنرمندان و استادان ايراني بهره گرفته شده است. طبقه زيرين آن شامل چند زير زمين و طبقه بالاي آن داراي يك سالن بزرگ آينه كاري است. آينه كاري را جعفرخان معمار انجام داده است. آنچه از شاه در اين سالن به جا مانده يك ميز و صندلي و زير سيگاري او است. طرف راست سالن آينه دو اتاق وجوددارد كه يكي از آنها اتاق كار بوده است. ديوار اتاق يك متر ازاره خاتم كاري دارد كه از جمله زيباترين خاتم كاريهاي جهان محسوب ميشود. بالاي خاتم كاري قطعه نقاشياي با رنگ و روغن ديده ميشود. اتاق طرف راست نيز اتاق انتظار است.
سمت چپ سالن نيز دو اتاق است كه مقرنس و آينه كاريهاي آن در منتهاي ظرافت انجام گرفته است. سنگهاي بناي كاخ شهوند از زنجان و سنگهاي ستونها ،مجسمه شير و نيمكتها از خراسان فراهم شده است.
گفته ميشود پيمان سعدآباد، كه ايران مبتكر آن بوده است، در 17 تير 1316 ش، با حضور وزراي امور خارجه ايران، تركيه، عراق و افغانستان در محل كاخ شهوند در 10 ماده تنظيم شد و به امضا رسيد.
يكي از ساختمانهايي كه با ديواركشي از سعدآباد جدا شده كاخ معروف به احمد شاهي است. از پيشينه كاخ احمدشاهي كسي اطلاع درستي ندارد. در اوايل انقلاب اين كاخ به عنوان مكان تاريخي به ثبت رسيد. در حال حاضر نيروهاي مركز آموزش علوم و فنون الزهرا در آن ساكن هستند.
كاخ سفيد بزرگترين كاخ مجموعه، مخصوص پذيرايي از مهمانان خارجي، است. رضا شاه كاخ سفيد را براي ايام تابستان، به منظور پذيرايي از مهمانان رسمي خود ،در نظر گرفته بود. در ساختن اين كاخ نظر محمدرضا شاه بسيار مؤثر بود. به عنوان مثال يكي از ستونها به دستور او سه بار خراب شد تا عاقبت با طرح او هماهنگي پيدا كرد.
اين كاخ دو طبقه است. طبقه اول شامل سرسرايي در وسط و اتاقهاي متعدد و يك سالن بزرگ استو طبقه دوم نيز مانند طبقه اول طراحي شده است. ديوارهاي اتاقها و سربخاريها از سنگهايي با نقشهاي طبيعي است كه در برش و صيقلي كردن آنها دقت فراواني به كار رفته است. سنگهاي بناي كاخ را از يزد، تفرش و خراسان و سنگ سفيد نماي خارج آن را از ولي آباد آوردهاند.
كاخ ديگر مجموعه كاخ محمدرضا شاه است كه به سبك بناهاي تازه ساخته شده و طرح آن با كاخ شهوند و كاخ سفيد، كه روح ايراني بر آنها حاكم است، اختلاف دارد.
كاخ همسر رضا شاه از جمله كاخهايي است كه بازديد آن تنها در 22 بهمن، سال روز پيروزي انقلاب ،براي عموم آزاداست.
موزههاي موجود در كاخ سعدآباد عبارتند از: موزه نگارگري استاد فرشچيان، موزه جهانگردي برادران اميدوار، موزه مينياتور بهزاد، موزه آبكار، موزه پژوهشي مردم شناسي، موزه هنرهاي زيبا، موزه هنر ملل و موزه خط و كتاب ميرعماد.
نظرات شما عزیزان:
ادامه مطلب