منشا محراب:دیدگاه های متفاوتی در مورد محراب و این که اولین محراب در کجا و کی استفاده شده وجود دارد. 1-مهرابه های معابد مهری: تعداد کمی از محققین منشا محراب را مهرابه های معابد مهری ذکر کرده اند و محراب را معرب مهراب میدانند .این کلمه از دو بخش مهر وآبه تشکیل شده است . در مورد معانی آیه نظریات گوناگونی وجود دارد اما معتبر ترین نظر آبه را ساختمان طاقدار و گنبد معنی کرده اند و مهر یا میترا به معنی عهد و پیمان و محبت و خورشید و هفتمین ماه سال و شانزدهمین روز هر ماه شمسی آمده است .میتراییان عقیده داشتند که میترا در غاری متولد شده است از این رو هر جا غاری یافتند مهر ره نیایش میکردند و آن را به مهرابه میگفتند . این غار های مهری را با طاق گنبدی که نمادی از طاق گردون بومی ساختند.و با ستارگان زینت میدادند و دریچه ای بر بالای آن به سمت خورشید میساختند .مهراب درون مهرابه ساخته میشد و درون آن مجسمه مهر و مهربانانش را میگذاشتند که هفت پله بالا تر از کف مهرابه بود و صحنه های یکسانی از کشتن گاو توسط مهر را در آن حکاکی میکردند. مهرابه های ایران:عده ای معتقدند در ایران مهرابه مهری وجود ندارد. زیرا مهرابه های منسوب به میتراییان ملزومات این نوع مهرابه ها را مثلا صفحه کشتن گاو را ندارد.اما مهرابه منسوب به میتراییان در ایران عبارتند از 1.طاق بستان 2. معبد اناهیتای بیشابور 3.معبد کنگاور و چند مهرابه مشهور در دنیا عبارتند از 1.مهرابه ی زیر کلیسای سان کلمنته رم 2.مهرابه کاپو در ایتالیا 3. مهرابه سانتا پرسیکا در رم. 2. محراب کلیساها :دایره المعارف اسلامی منشا محراب را از زبان مستشرقین هنر فرو رفتگی کلیسای مسیحیان ذکر کرده اند . این نظر به هیچ وجه درست نیست زیرا محراب مساجد کوچک است به اندازهای که برای رکوع و سجود امام کافی است و مذبح کلیسا برای انجام شعایر دینی و برای این که رفت و آمد در آن به سادگی انجام گیرد وسیع است همچنین مذبح به عنوان جایگاهی مقدس شمرده میشود در حالی که محراب یکی از اجزای مسجد به شمار میآید. محراب در زمان پیامبر(ص):بسیاری وجود محراب در زمان پیامبر ار به کلی انکار میکنند و عده ای دیگر معتقد به وجود محراب درآن زمان میباشند.بر اساس آیات قرآن لفظ محراب کاربرد داشته است اما نه به معنای محراب بلکه این لفظ قبل از اسلام به یک معبد ویا کل مسجد اطلاق میشده است امادر مورد اولین محراب عده ای معتقدند که خلیفه سوم تجدید ساختمان مسجد پیامبر و بنای مسجد با سنگهای منقش پرداخت و محرابی را نیز به شکل امروزی در آن ترتیب داد.و بعضی دیگر ساخت آن را به مروان و گروهی دیگر به عمر بن عبد العزیز نسبت میدهند.در زیر به محراب هایی که تا قبل از قرن اول هجری ساخته شده است اشاره شده است: 1.محراب مسجد الاقصی در زمان عمر بن خطاب 2.محراب مسجد کوفه در زمان ولید ابن عقبه . 3. محراب مسجد رسول در زمان عثمان بن عنان . 4. محراب مسجد جامع دمشق در زمان خلافت معاویه ابی سفیان . 5.محراب عقبه بن نافع در مسجد قیروان. 6.محراب مسجد جامع عمرو در خطاط. شکل محراب ها:محراب های صدر اسلام نیم استوانه ای مجوفدر دیوار بوده اند حال در بعضی مانند محراب عمر در مسجد الاقصی ،فرورفتگی کم و در بعضی مانند محراب مسجد قیروان با فرورفتگی بیشتر بوده اند . نقش محراب: 1.مشخص کردن جهت قبله .
ادامه مطلب